ŚWIADOMOŚĆ MŁODIEŻY I MŁODYCH DOROSŁYCH NA TEMAT PROCESÓW MIGRACYJNYCH

Tylko w XXI wieku przybyło ok. 100 mln nowych migrantów. W 2019 roku liczba migrantów rozumianych jako osoby, które żyją poza krajem urodzenia, wynosiło rekordowy poziom 272 mln. Migracje i uchodźstwo to jedne z największych wyzwań współczesnego świata, ale też część naszej codzienności, bo podróżują także Polacy i Polki. Łącznie na świecie poza granicami Polski żyje 18 milionów osób polskiego pochodzenia. W naszym kraju z kolei mieszka ok. 475 tys. obcokrajowców. 

Co młodzież oraz młodzi ludzie wiedzą i myślą o migracjach? Skąd czerpią wiedzą na temat ruchów migracyjnych? Czy czują się wystarczająco poinformowani. Zadaliśmy im te pytania podczas badania, które ma na celu analizę i ocenę postaw młodzieży szkolnej i młodych dorosłych (13-35 lat) wobec zagadnień współczesnych migracji. Sprawdziliśmy odczucia i postawy młodzieży w zakresie:

Co młodzi myślą o migracjach?

Przeprowadzone badanie pokazuje, że młodzi Polacy są świadomi występowania procesów migracyjnych, ponieważ mają z nimi bezpośredni kontakt. Sami migrują, a jeszcze częściej migrują ich bliscy – rodzina i znajomi. Niemal 1/3 młodych Polaków i Polek zadeklarowało, że kiedykolwiek wyjechało z Polski na dłużej niż 3 miesiące, pół roku lub dłużej. Połowa tych wyjazdów wiązała się z celami zarobkowymi (51 procent). 

•  Co ciekawe to młodsze osoby mają w sobie więcej empatii i chęci pomocy migrantom i migrantkom niż starsza grupa badanych.

Odpowiedź „Powinno pozwolić im osiedlić się w Polsce na dłużej” wskazywały częściej osoby w wieku 13-20 lat oraz osoby, które miały bezpośredni kontakt z przedstawicielami innej kultury. Stwierdzeniu „Powinno się zapewnić im do czasu usamodzielnienia się pobyt w ośrodkach dla uchodźców” przeciwni byli częściej mężczyźni niż kobiety oraz osoby, które nigdy nie miały bezpośredniego kontaktu z migrantami/migrantkami.

•   Istotne jest, że jedynie 18 proc. respondentów i respondentek uważa, że może mieć jakikolwiek wpływ na sytuację migrantów i migrantek w swoim kraju i na świecie.

•  Najmłodsi (13-15 lat) obawiają się, że duży napływ migrantów/migrantek może przyczynić się do przejęcia przez nich kontroli, władzy nad krajem. Obawiają się także doznania krzywdy z ich strony. W lepszym świetle postrzega się migracje zarobkowe Ukraińców. Stosunek do nich jest analogiczny jak do migracji zarobkowych Polaków. Migrantów/migrantki z Ukrainy postrzega się jako osoby, które chcą po prostu pracować, utrzymać siebie, swoją rodzinę i poprawić ogólną sytuację materialną. Wiele osób podkreśla, że tak samo, jak Polacy wyjeżdżają w celach zarobkowych do innych krajów, tak samo Ukraińcy mają prawo przyjechać i pracować w Polsce.

Skąd czerpię wiedzę o migracjach?

56 proc. młodych Polaków czerpie informacje na temat współczesnych migracji z telewizji, 55 proc. z mediów społecznościowych, 39 proc. z portali informacyjnych, a 21% z własnych obserwacji i doświadczeń. Najrzadziej sięgają po informacje o migracjach do blogów/wideoblogów, książek czy kampanii społecznych.
Ostrożnie podchodzi się do źródeł informacji na temat migracji. Pod względem zaufania w czołówce znalazły się źródła, po które sięga się najczęściej tj. portale informacyjne, media społecznościowe oraz telewizja. Poziom zaufania jest jednak niewielki. O ile 56% osób czerpie informacje z telewizji, tylko 16 proc.  ufa tym informacjom. Podobnie jest w przypadku portali informacyjnych i mediów społecznościowych, z których korzysta odpowiednio 39 proc. i 55 proc., a darzy zaufaniem 18 proc. osób.

Wpływ na opinię młodych ludzi mają nie tylko media, ale  w dużej mierze – własne doświadczenia: Kontakt z migrantami/migrantkami/przedstawicielami innej kultury miało kiedykolwiek 76% młodych Polaków. Blisko połowa tych osób (46%) deklaruje, że kontakt ten wpłynął pozytywnie na  postrzeganie przedstawicieli tej grupy. Z drugiej strony znaczny odsetek osób, stanowiący 40% uważa, że doświadczenie z takimi osobami w żaden sposób nie zmieniło ich stosunku do migrantów/migrantek.

Ja i moje najbliższe otoczenie

Podejmowanie rozmów na temat kryzysu polityk migracyjnych zadeklarowało tylko 26 proc. osób. Są to zwykle osoby z wyższym wykształceniem, zamieszkujące wielkie miasta (powyżej 500 tys. mieszkańców) oraz osoby, które kiedykolwiek wyjechały z Polski na dłużej niż 3 miesiące, ale również osoby mające doświadczenie w bezpośrednim kontakcie z przedstawicielami innej kultury oraz osoby pochodzące z rodzin, których członkowie emigrowali z Polski.
Wśród członków rodziny największą obawę stanowi niebezpieczeństwo i terroryzm ze strony migrantów/migrantek – 41 proc. Blisko 30 proc. osób deklaruje także obawy związane z utratą pracy lub jej znalezieniem. Znaczny odsetek stanowią kwestie związane z odmienną religią i kulturą (po 11 proc.), jak również obawa zanikania polskiej kultury (14 proc.) czy strach przed narzucaniem praw i zasad (8 proc.). Analogiczne obawy odnośnie migrantów/migrantek oraz procesów migracyjnych pojawiają się wśród rówieśników/rówieśniczek respondentów. Największy strach wzbudza niebezpieczeństwo, przemoc i terroryzm ze strony migrantów/migrantek (49 proc.) oraz możliwość utraty pracy lub trudności w jej znalezieniu (38proc.).

Tematyka migracji i wielokulturowości w szkole

Migracja nie jest tematem zbyt obszernie omawianym w szkole. Tematyka ta poruszana jest głównie na lekcjach geografii, WOS-u, historii, religii oraz na lekcjach wychowawczych. Tematy te omawiane są czasem także na studiach – respondenci wspominali głównie o kierunkach socjologicznych. Na zajęciach poruszane są przede wszystkim podstawowe pojęcia i definicje (imigracja, emigracja, uchodźstwo) oraz przyczyny i skutki migracji. Mimo to nie wszyscy potrafią wskazać na różnice między uchodźcą/uchodźczynią a migrantem/migrantką.

•  Tylko 38 proc. uczniów miało szansę zdobyć informacje o migracji i uchodźstwie w swojej szkole. Z kolei 45 proc. młodych Polaków spotyka w swoich szkołach uczniów–cudzoziemców.

• W szkołach rzadko podejmowane są też działania społeczne i pomocowe na rzecz migrantów/migrantek oraz uchodźców/uchodźczyń, a jeżeli są podejmowane to polegają przeważnie na zbiórkach żywności czy ubrań i zabawek.
• 42 proc. młodych Polaków, liderów opinii w tematyce migracyjnej postrzega w naukowcach i naukowczyniach. W nieco mniejszym stopniu – aktywistach i aktywistkach. Wiele osób (40 proc.) nie jest w stanie wskazać żadnego rzecznika w sprawach dotyczących migracji.

Zachęcamy do zapoznania się z całym badaniem na temat postaw młodzieży, które dostępne jest w załączniku. W razie pytań, prosimy o kontakt.

•  Szukacie historii migrantów i migrantek? Chcecie usłyszeć prawdziwe historie osób, które opuściły miejsce swojego urodzenia, zrozumieć ich motywy? Wejdźcie na ponadgranicami.ceo.org.pl i dowiedzcie się więcej o naszej kampanii.
•  Chcecie poruszyć temat migracji w Waszej szkole i szukacie ćwiczeń, przewodników, scenariuszy zajęć? Sprawdźcie nasze materiały przygotowane przez specjalistki w dziedzinie wielokulturowości, migracji i integracji TUTAJ.
• Jeseście ciekawi, jaka jest świadomość i postawy młodych ludzi w stosunku do współczesnych mihracji nie tylko w Polsce, ale też w Europie? Zapoznaj się z raportem na ten temat, który znajdziesz w załączniku poniżej. Raport ten został przygotowany przez konsorcjum krajów UE w ramach programu "I am European: Historie i fakty o migracjach na XXI wiek".

Chcecie być na bieżąco? Śledźcie naszą stronę, Facebooka i zapiszcie się na Newsletter.